بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
گزارش تازه مرکز آمار ایران از داده‌های نرخ تورم آبان‌ماه حاوی نکات مهمی بود و بیش از همه به افزایش زیر پوستی شاخص قیمت اقلام خوراکی در یک ماهی که گذشت اشاره می‌کرد. ضمن اینکه این گزارش نشان می‌داد سرعت نسبی رشد اجاره‌بها در آبان ماه به بالاترین میزان در 13 سال اخیر نیز رسیده است. یکی دیگر از نکات قابل توجه داده‌های تورمی مرکز آمار تداوم پیشتازی دهک‌های کم‌درآمد در آمار نرخ تورم ماهانه بود. به گونه‌ای که نه ‌تنها دهک هزینه‌ای اول به عنوان کم‌درآمدترین قشر جامعه بیشترین فشار تورم ماهانه را متحمل شدند، بلکه بیشترین افزایش نرخ تورم ماهانه در مقایسه با دیگر دهک‌ها را نیز به نام خود زدند. نرخ تورم ماهانه دهک اول در پایان آبان‌ماه سال جاری معادل 3.77 درصد ثبت شد که این رقم 0.72 واحد درصد نسبت به ماه قبل از آن رشد کرده بود. آمارها نشان می‌دهند، با افزایش درآمد افراد و قرارگیری در دهک‌های بالاتر، آنها تورم ماهانه کمتری را احساس کرده‌اند. طوری که تورم ماهانه دهک دهم، به عنوان ثروتمندترین افراد جامعه 2.53 درصد بود که نه‌تنها افزایشی نسبت مهرماه پیدا نکرد، بلکه شاهد افتی 0.05 واحد درصدی بود. بررسی آمارهای نرخ تورم نقطه به نقطه نیز حاکی از آن است که تورم نقطه‌ای آبان‌ماه دهک اول بالاترین رقم در میان پنج دهک اول ثبت شد. این نرخ برای دهک هزینه‌ای اول 32.1 درصد ثبت شد؛ در حالی که دهک‌های دوم تا پنجم، نرخ تورم نقطه به نقطه 31.7 درصد تا 32 درصدی را تجربه کردند. بیشترین نرخ تورم نقطه به نقطه اما در دهک‌های هشتم و نهم ثبت شد؛ طوری که این دو دهک تورم نقطه به نقطه 32.6 درصدی را رقم زدند.
ثبت تورم نقطه به نقطه 32،1 درصدی برای دهک اول
نرخ تورم نقطه به نقطه، شاخصی است که قیمت یک سبد یکسان از کالاها و خدمات را در پایان یک ماه نسبت به پایان ماه مشابه سال قبل محاسبه می‌کند. به عبارت دیگر ثبت تورم نقطه به نقطه 32.1 درصدی برای دهک اول به این معناست که افراد حاضر در این دهک برای خرید سبدی یکسان از کالاها و خدمات در آبان‌ماه امسال، باید 32.1 درصد بیش از آبان‌ماه 1402 هزینه می‌کردند. با وجود بالاتر بودن نرخ تورم ماهانه در دهک اول نسبت به باقی دهک‌ها، در محاسبات نرخ تورم سالانه، همچون نرخ تورم نقطه به نقطه، دهک نهم بالاترین رقم را ثبت کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهند بیشترین تورم سالانه در آبان‌ماه با رقمی معادل 33.6 درصدی، به دهک نهم اختصاص یافت و دهک اول با ثبت رقم 30.4 درصدی، کمترین میزان این تورم را تجربه کرد. به این ترتیب، اختلاف بین بیشترین و کمترین نرخ تورم سالانه در دهک‌ها به 3.2 درصد رسید. این در حالی است که این اختلاف در مهرماه معادل 32.6 درصد بود.
بیشترین درآمد دهک‌های پایین ‌ صرف خرید خوراکی‌ها می‌شود
برای بررسی علت تفاوت نرخ‌های تورم دهک‌های اقتصادی، باید نگاهی به شیوه هزینه‌کرد آنها داشت. بررسی‌های مرکز آمار ایران حاکی از آن است که دهک‌های پایین‌تر در مقایسه با دهک‌های بالا، بخش بیشتری از درآمدشان را به خرید کالاهای خوراکی، نوشیدنی و دخانیات اختصاص می‌دهند. از سوی دیگر اختلاف بین تورم ماهانه این دسته از کالاها در مقایسه با کالاهای غیرخوراکی و خدمات به‌طور قابل ملاحظه‌ای بالاتر است؛ به‌طور دقیق‌تر در حالی که اختلاف بین تورم کالاهای غیرخوراکی و خدمات در دهک اول تا دهم معادل 0.4 واحد درصد است، این رقم در کالاهای خوراکی، نوشیدنی و دخانیات به 1.64 واحد درصد می‌رسد. به این ترتیب دهک‌های پایین‌تر که بیشتر از این کالاها مصرف می‌کنند، افزایش قیمت‌ها در این بخش را بیشتر احساس می‌کنند.
اثر تغییر 35 درصدی نرخ ارز ترجیحی
سید مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز در واکنش به تحولات نرخ تورم در آبان ماه به «اعتماد» گفت: هر چند نرخ تورم آبان ماه در مقیاس میانگین تا حدودی کاهشی بوده اما نمی‌توان به ادامه این روند چندان خوشبین بود که یکی از دلایل آن افزایش نرخ ارز است. این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: یکی از تغییرات مهم بودجه سال 1404 نسبت به بودجه سال جاری، حذف 3 میلیارد دلار از ارز ترجیحی کالاهای اساسی است. البته محدود کردن واردات کالاهای اساسی تنها به کاهش حجم ارز تخصیصی به آنها مربوط نمی‌شود و نرخ ارز کالاهای اساسی با 35 درصد رشد از 28500 تومان به 38500 تومان خواهد رسید. افقه در ادامه افزود: در کنار افزایش نرخ ارز ترجیحی، زمزمه افزایش نرخ بنزین هم وجود دارد و فضاسازی‌ها برای افزایش نرخ بنزین با توجیهات مختلف بالا گرفته است. هرچند با توجه به مشکلات موجود چاره‌ای جز افزایش نرخ بنزین هم وجود ندارد.
آیا نرخ تورم در محدوده 30 درصد باقی خواهد ماند؟
این اقتصاددان خاطرنشان کرد: البته پیش از این هم شاهد افزایش نرخ‌ها در بخش‌های مختلف خدماتی از قیمت اینترنت گرفته تا بخش انرژی (برق، گاز و...) بوده‌ایم که بستری برای افزایش قیمت‌ها است و در صورتی که نرخ‌ها بیش از این نشود باز هم نمی‌توان امیدی بر کاهشی بودن نرخ تورم داشت. افقه با بیان اینکه نرخ تورم در محدوده 30 درصد باقی نخواهد ماند، خاطرنشان کرد: آنگونه که مرکز آمار ایران اعلام کرده است نرخ تورم خوراکی‌ها بیشتر از بخش غیرخوراکی‌ها شده است ضمن اینکه نرخ تورم در روستاها به رغم اینکه روستاییان به‌طور معمول از درآمدهای پایینی هم برخوردار هستند باز هم با افزایش روبرو شده است که فشار مضاعفی را باید تحمل کنند و اینکه روستاییان به‌طور معمول فقیرتر می‌شوند. این کارشناس اقتصادی در ادامه با اشاره به میزان تورم در منطقه گفت: در کشورهایی مانند عربستان، امارات و بحرین و عمان و... این میزان تورم بالا دیده نمی‌شود و آن هم به دلیل ارتباطات بین‌الملل و آرامش در مراودات اقتصادی است. در ایران هرازچند گاهی با فضای جنگی مواجه می‌شویم که منجر به افزایش تنش‌ها و بی‌ثباتی‌های سیاسی و اقتصادی می‌شود. سایر کشورها در منطقه در اوج شرایط اقتصادی و رونق اقتصادی هستند و طبیعی است که کمترین میزان تورم را داشته باشند و در مقابل ایران با بیشترین نرخ تورم روبرو باشد.
افزایش فشار اروپایی‌ها بر ایران
افقه با اشاره به بی‌ثباتی‌های داخلی در کشور تصریح کرد: از سانحه ناگهانی برای رییس‌جمهور پیشین تا انتخابات زودهنگام در کشور گرفته تا بی‌ثباتی‌های ناشی از فقدان مدیران شایسته و تغییرات مختلف مدیران و شدت تحریم‌های امریکا و افزایش تنش‌ها با اسراییل همگی در کنار هم باعث افزایش مشکلات اقتصادی شده است.
او در ادامه خاطرنشان کرد: اگر این روزها شاهد افزایش نرخ تورم در ترکیه هم هستیم علت اصلی آن به سیاست‌های داخلی این کشور برمی‌گردد، آن هم به دلیل آنکه سیاست‌هایی را در این کشور اتخاذ کرده‌اند که تورم‌زا بوده است، ضمن آنکه در منطقه جنگی قرار گرفته بودند که این مساله هم در رشد تورم ترکیه بی‌تاثیر نبوده است. اما برای ایران شرایط تفاوت داشته است. هم در داخل کشور مشکلات زیاد شده است و هم با تنش‌های بین‌المللی (اسراییل، امریکا و اروپا) دست و پنجه نرم می‌کنیم.
افقه با اشاره به تصویب قطعنامه اخیر اروپایی‌ها علیه ایران گفت: اروپایی‌ها با فشار بر آژانس و اعضای شورای حکام، قطعنامه پیشنهادی خود علیه برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران را تصویب کردند که اثر خود را روی شاخص‌های اقتصادی در ماه‌های آینده خواهد داشت. اما به‌طور خاص با نگاهی به مجموعه این اتفاقات نمی‌توان به کاهش نرخ تورم چندان خوشبین بود و به نظر می‌رسد این موضوعات بستری برای رشد تورم خواهد بود.
این اقتصاددان در پاسخ به این پرسش که پیش‌بینی شما از نرخ تورم در چه محدوده‌ای است، تصریح کرد: در صورتی که مشکلات تحریمی حل نشود در سال پیش رو همان مقدار نفتی که تاکنون می‌فروختیم هم نمی‌توانیم بفروشیم. با آمدن ترامپ به کاخ سفید در صورتی که تغییری در رویه گذشته دولت امریکا در مقابل ایران وجود نداشته باشد با کاهش فروش نفت مواجه می‌شویم و بعید است به رقم فروش 1.5 میلیون بشکه در روز برسیم و این موضوع به معنی افزایش کسری بودجه دولت خواهد بود و میزان تورم هم از 50 درصد مجددا عبور خواهد کرد.