چاپ

اخبار محرمانه - تصویری پربازدید از موتورسواری ناصرالدین‌ شاه و نوه‌اش در‌ توییتر فارسی، برخی از کاربران و حتی رسانه‌ها را به اشتباه انداخت.

حساب کاربری «امید توشه» روز یکشنبه این تصویر را با این شرح: «موتورسواری ناصرالدین‌شاه و نوه‌اش (احمد شاه) در منطقه دوشان تپه (خیابان دماوند فعلی)/ از آرشیو موقوفه استاد جلال افشار» در توییتر منتشر کرد. تصویر حدود 250 هزار بار دیده شده است، 177 بار ریتوییت شده و 5 هزار و 600 بار هم پسند شده است.
عجیب‌ این بوده که دیروز برخی از پربازدیدترین رسانه‌های کشور، این عکس را با همین شرح منتشر کردند. چرا عجیب؟ چون تقریبا واضح و بدیهی است که این عکس با ابزارهای هوش مصنوعی ایجاد شده و دروغین است. در واقع خیلی واضح است که امکان ندارد چنین تصویری واقعیت داشته باشد. ولی بیایید فرض کنیم این ماجرا واضح و بدیهی نیست. چه دلایلی داریم برای اینکه نشان دهیم این اتفاق نیفتاده است؟
1. نخستین موتورسیکلت جهان، در سال 1884 در بریتانیا تولید شده است. البته آن موتورسیکلت هم سه چرخه بوده است. نخستین نمونه‌های دوچرخه‌هایی که موتور دارند؛ حوالی سال 1900 تولید شدند. که آن موتورها هم با این موتور داخل عکس که به وضوح محصول دهه شصت میلادی است؛ تفاوت دارد.
2. خب حالا در جریان باشید که ناصرالدین شاه در سال 1831 به دنیا آمده و در سال 1896 فوت کرده است. بنابراین امکان ندارد عمر ناصرالدین شاه به موتورسیکلت‌ها رسیده باشد.
3. نکته واضح‌تر، اسم احمدشاه است. اولا احمدشاه، نوه ناصرالدین شاه نیست. احمدشاه فرزند محمدعلی شاه است و او فرزند مظفرالدین شاه و او فرزند ناصرالدین شاه. بنابراین احمدشاه نتیجه ناصرالدین شاه است. ثانیا ناصرالدین شاه هیچگاه احمدشاه را ندید چون احمدشاه یک سال بعد از مرگ ناصرالدین شاه تازه متولد شد.
4. محل این عکس هم غلط است. ناصرالدین شاه آبادگر دوشان‌تپه و تبدیل‌کننده این منطقه به یک تفرجگاه سلطنتی است ولی مسئله این است که دوشان‌تپه ربطی به خیابان دماوند فعلی ندارد. در زبان ترکی «دوشان» به معنی خرگوش است. قاجاریان ترک زبان هم به همین دلیل به ارتفاعات شرق تهران که پر از خرگوش‌های وحشی بود «دوشان تپه» می‌گفتند. اما این منطقه در خیابان پیروزی است و نه خیابان دماوند.
5. نکته بعدی نام جلال افشار است. جلال افشار نام یک شهید جنگ ایران و عراق و نیز نام یک حشره‌شناس و استاد دانشگاه تهران بود. آن کسی که آرشیو شخصی از عکس‌های تاریخی داشته؛ مرحوم محمود افشار بوده یا پسر او مرحوم ایرج افشار.
پایین این توییت و البته در توییت‌های افراد دیگری در تایم‌لاین روز یکشنبه نمونه‌هایی دیدیم از آدم‌هایی که نکته طنز ماجرا را فهمیده‌اند ولی تلاش کردند حفظ ظاهر کنند و به طنازی البته در پوشش ادبیات جدی ادامه بدهند. مثلا این عکس از ترامپ و شاه شهید بیرون آمد.
خوشبختانه کسی دیگر این توییت‌ را جدی نگرفت ولی دیگر، دوره دوره این بازی‌های هوش مصنوعی است. دوره‌ای که در آن می‌شود هر چیزی را ساخت. از تصویر تا تاریخ. از سال 2022 تا امروز بیش از 15 میلیارد تصویر توسط هوش مصنوعی تولید شده است.
یعنی روزی تقریبا 20 میلیون تصویر. برخی از آن‌ها حتی بدون فکر کردن معلوم است که کار هوش مصنوعی است ولی برخی دیگر مثل این تصویر فقط کمی فکر کردن می‌خواهد و چند سوال ساده در گوگل. تاریخ تولید نخستین موتورسیکلت کی است؟ ناصرالدین شاه کی درگذشت؟ احمد شاه که بود و دوشان‌تپه کجاست؟