چاپ

اخبار محرمانه - فرهیختگان / « 3 مانع سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در صندوق‌های پژوهش » عنوان یادداشت روزنامه فرهیختگان به قلم محمدحسین خشتی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی به دلیل نوآورانه بودن، ریسک بالای شکست، تفاوت در ساختار حاکمیت شرکتی در شرکت‌های بزرگ و شرکت‌های کوچک و درگیری هم‌زمان با چالش‌های مالی و حقوقی ماهیت پیچیده‌ای دارد. به همین دلیل سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی نیاز به‌چابکی (سرعت) و انعطاف در برنامه‌ریزی و مهم‌تر از آن ساختارهای شرکتی پیچیده و منحصربه‌فرد دارد. به نظر می‌رسد که دستورالعمل تأسیس و نحوه فعالیت صندوق‌های پژوهش و فناوری سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی (مصوب 1394 در هیات دولت) ظرفیت مناسبی برای پاسخ به این شرایط ویژه در سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی را دارا نیست برای مثال محدودیت در جذب منابع مالی از افراد و همچنین محدودیت در تعداد و نوع سهامداران از جمله این محدودیت‌ها است. در نتیجه تمایل شرکت‌‌ها برای سرمایه‌گذاری خطرپذیر از مسیر ثبت صندوق‌های پژوهش و فناوری کم است و ترجیح می‌دهند خارج از این فرآیند و با سرعت و ابتکار بیشتر به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های نوپا و فناور بپردازند. به‌طور خلاصه باید گفت هزینه‌های غیر‌مستقیم ثبت صندوق پژوهش و فناوری و سرمایه‌گذاری از مسیر صندوق‌های پژوهش و فناوری مانند فرآیند بروکراتیک ثبت مجوز فعالیت، نظارت‌های غیرقابل پیش‌بینی کارگروه صندوق‌های پژوهش و فناوری و از این دست مشکلات برای شرکت‌های متقاضی فعالیت خطرپذیر از حتی صد در صد اعتبار مالیاتی تعلق‌گرفته نیز بیشتر است. این درحالی است که تا به حال این میزان اعتبار مالیاتی تخصیص نداشته است و برخی از شرکت‌های خصوصی نقد شدن این وعده را نیز زیر سوال می‌برند؛ چرا‌که این اعتبار مالیاتی بعد از بررسی موفقیت پروژه و بر اساس نظر کارگروه اعمال خواهد شد؛ این درحالی است که به‌طور معمول عمر سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر بیش از یک سال و حدود هفت تا ده سال است. با این وضعیت تورم در ایران امید به وعده نسیه در چند سال آینده، منطقی به نظر نمی‌رسد.با بررسی دستورالعمل تاسیس و آیین‌نامه تاسیس صندوق‌های پژوهش و فناوری به نظر می‌رسد که این آیین‌نامه در ذات متناسب با رویکرد شرکت‌های دولتی و یا شرکت‌ها و نهادهای عمومی غیر‌دولتی نوشته شده است، که تا این حد دست و پای سرمایه‌گذاران را بسته و به خود حق دخالت و نظارت می‌دهد. این درحالی است که حداقل به دو دلیل شرکت‌های خصوصی ظرفیت بیشتری سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی دارند و باید مخاطب اصلی باشند. یکی اینکه به دلیل ثبات مدیریتی و انگیزه‌های مالی و شخصی نیاز واقعی به نوآوری دارند، درنتیجه با تدبیر و براساس نیاز واقعی شرکت خود و آینده بازار در نوآوری سرمایه‌گذاری می‌کنند و نه برای دلایل سیاسی و غیر اقتصادی. دوم اینکه به دلیل دخیل بودن نفع و ضرر شخصی دلسوزانه سرمایه‌گذاری می‌کنند.
بررسی‌ها روشن می‌کند که سه موضوع مانع سرمایه‌گذاری بخش خصوصی واقعی در صندوق‌های پژوهش و فناوری است.
1- فرآیند طولانی ثبت مجوز فعالیت و دخالت در تعیین هیات‌مدیره و مدیرعامل؛ چرا‌که سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی در ذات خود نیازمند چالاکی و تصمیم‌گیری به موقع و سریع است.

2- نظارت کارگروه بر ریز‌عملکرد صندوق‌ها؛ چرا‌که به‌نظر می‌رسد محرمانگی و حفظ اسرار تجاری و فنی شرکت‌های بزرگ عامل مهم رقابتی در سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی است.
3- باز بودن دست کارگروه در سلب صلاحیت حرفه‏ای اعضای هیات‌مدیره و مدیرعامل و لغو مجوز فعالیت یا تاسیس صندوق؛ که این امر موجب عدم شفافیت و اعتماد سرمایه‌گذاران به دلیل ماهیت طولانی بودن سرمایه‌گذاری است.
با توجه به ظرفیت کارگروه دائمی شورای راهبری فناوری‌ها و تولیدات دانش‌بنیان و کارگروه صندوق‌های پژوهش و فناوری در تسهیل فرآیند و ترغیب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در صندوق‌های پژوهش و فناوری پیشنهاد می‌شود از طرفی که فرآیند تاسیس و اخذ مجوز تسهیل گردد و صرفا عملکرد دوره‌ای صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی برای تخصیص اعتبار مالیاتی سنجیده شده و اختیار عمل بیشتری به آنها داده شود. از طرف دیگر، کارگروه باید با هدف ترغیب شرکت‌های خصوصی، نمونه‌های موفقیت در کسب اعتبار مالیاتی ایجاد کنند. همچنین به نظر می‌رسد تسهیل فرایندهای شناسایی و توافق با شرکت‌های دانش‌بنیان (قراردادهای نیمه‌آماده همکاری) می‌تواند شرکت‌ها را به سرمایه‌گذاری از مسیر صندوق‌های پژوهش و فناوری ترغیب کند.