چاپ

اخبار محرمانه - آرمان امروز / « تجربه آشنای چینی ها » عنوان یادداشت روزنامه آرمان امروز به قلم صلاح الدین خدیو است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
برخی اتفاقات تاریخ معاصر ، با تظاهرات دانشجویی میدان تیان آنمن در 14 خرداد 68 قابل قیاس است.
در آن روز ارتش خلق چین با اعزام تانک ها به هفت هفته اعتراض مسالمت آمیز دانشجویان دموکراسی خواه خاتمه داد و هزاران نفر را از دم تیغ گذراند.
اعتراض های دانشجویان چینی از یک زمینه‌ی اجتماعی و سیاسی مشابه ایران بر می خواست.
ده سال پس از آزاد سازی اقتصاد و رها کردن اقتصاد دستوری و در حالی که هنوز آثار انفتاح نمایان نشده بود، جامعه با یک تورم مهلک و از بین رفتن امنیت شغلی و چتر تامین اجتماعی دولتی مواجه شد.

این شرایط شباهت زیادی به تورم افسار گسیخته‌ی سال های 73 و 74 ایران داشت که ناشی از سیاست های تعدیل ساختاری دولت سازندگی بود. به لحاظ سیاسی هم در دوران تیان آنمن، شکاف های مهمی در رهبری حزب کمونیست وجود داشت.
بخشی از رهبران چین تحت تاثیر رخدادهای شوروی و شرق اروپا و نیز تبعات اصلاحات اقتصادی به اصلاحات سیاسی متمایل شده بودند.
این جناح آشکارا با دانشجویان همدلی نشان می داد و جنبش دانشجویی هم در اصل به علت درگذشت ناگهانی یک رهبر اصلاح طلب حزب به نقطه‌ی جوش رسید.
میان نخبگان حاکم ستیزی معنادار بر سر اولویت توسعه‌ی سیاسی و توسعه‌ی اقتصادی و یا اساسا تداوم رهیافت انقلابی مطابق الگوی گذشته برقرار بود. بازتاب این گسست ها و عمیق شدن آنها پس از انتخابات دوم خرداد 76 به التهاب و برانگیختگی بی سابقه در میان نیروهای اجتماعی منجر شده بود. اما در آنچه بعدا در چین و ایران اتفاق افتاد، به ندرت می توان شباهتی یافت.
چینی ها پس از وقفه‌ای موقت روند گذشته یعنی تداوم آزاد سازی اقتصاد منهای گشایش سیاسی را ادامه دادند.
حزب کمونیست با تمرکز روی اقتصاد و رقم زدن یکی از بزرگ ترین برنامه‌های فقر زدایی تاریخ، یک قرارداد اجتماعی تازه در مقابل ملت گذاشت: ما به شما رفاه و آسایش و برخی آزادی های فردی و اجتماعی می دهیم، شما هم صرفا از ما اطاعت و فکر مخالفت سیاسی را از سر بیرون کنید.
مطابق این دستور کار پکن چالش تیان آنمن را پشت سر گذاشت و حتی توانست آن را به کلی از حافظه‌ی جمعی محو نماید.
پیروزی فراموشی بر حافظه صرفا به دلیل مکانیسم های سانسور و کنترل اطلاعات نبود، بلکه به خاطر سرعت تغییرات است.
کشوری که چهل و پنج سال قبل جایگاهی در اقتصاد دنیا نداشت، امروز دومین اقتصاد بزرگ جهان است.
مدرنیته‌ی چینی چنان شتابان است که برخی آن را کپسول زمان می نامند. فشردگی گذشته و آینده درون اکنون و تغییرات پی در پی انقلابی در اندازه‌ی اقتصاد، رشد شهرها وافزایش ثروت که با سرعتی بیش از حافظه‌ی جمعی حرکت می کند.
در چنین فضایی عجیب نیست که اکثریت مردم اساسا چیزی درباره‌ی رخدادهای خونین 35 سال قبل نشنیده باشند.
برخلاف چین، در ایران منازعه‌ی نخبگان حاکم خاتمه نیافت و جدال بی حاصل بر سر رویکردهای کلی هنوز ادامه دارد. نه پروژه‌ی توسعه‌ی سیاسی به سرانجام رسید و نه اجماعی ملی بر سر توسعه‌ی اقتصادی پدید آمد.
احتمالا بدیل غیر رسمی هر دو دیدگاه قسمی سیاست خارجی ستیزه جو و معطوف به افزایش قدرت و نفوذ در منطقه بود که باعث انقطاع بیشتر از اقتصاد جهانی شد. طرفه آنکه چینی ها تنها به مدد اجماع نخبگان و توافق بر سر اولویت رشد اقتصاد و رها کردن سیاست صدور انقلاب توانستند به ابرقدرتی اقتصادی تبدیل شوند.
صد البته اصلاحات سیاسی و دمکراسی را هم به کلی رها و از ترکیب یک ابردولت و یک ابراقتصاد، مخلوقی کارا و موفق، دستکم تا آینده‌ای قابل پیش بینی آفریدند.