بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
اگر آمریکا بتواند با ایران به تفاهم برسد، میزان وابستگی و تکیه ایران به آن کشورها کم خواهد شد.
جاوید قربان‌‏اوغلی-سفیر پیشین ایران در آفریقای جنوبی| 1 مثبت‌بودن گفت‌وگوها فقط برداشت من نیست. برداشت عمومی، چنان‌که رصد می‌کنم این است که خروجی این دور از گفت‌وگوها، کاملاً مثبت بوده. مهم‌ترین دلیل بیانیه کاخ سفید است. نه خود ویتکاف و نه وزارت خارجه، بلکه خود کاخ سفید گفت‌وگو را بسیار مثبت و سازنده ذکر کرده است. آقای عراقچی هم دیدیم که با همه ملاحظات داخلی که وجود دارد، استقبال کرد و سازنده و امیدوارکننده خواند و چنان گفت.
استقبالی که دنیا از این مرحله کرده، چه کشورهای بزرگ و چه کشورهای منطقه، نشانه‌های امیدواری است که پایه خوبی گذاشته شده است؛ البته باید توجه کرد این مذاکره نبود. گفت‌وگوهایی برای تعیین چارچوب بود، برای مذاکراتی که قرار است احتمالاً در شنبه آینده شروع شود. من برداشتم بسیار مثبت و با امیدواری است.
2 اصلاً شیوه طرح مسئله نباید حول امتیازات باشد. مذاکراه باید بر اساس بده‌بستان باشد؛ یعنی خواسته‌هایی طرف مقابل از ایران دارد و خواسته‌هایی هم ایران از طرف مقابل. مهم رسیدن به آن نقطه تعادلی است که هم منافع هر دو طرف حفظ شود، هم از خطوط قرمز هیچ‌یک از دو طرف عبور نشود. تا اینجای قضیه، طبق آنچه در توئیت‌ها و در صحبت‌های ترامپ به‌عنوان اصلی‌ترین عنصر تعیین‌کننده در طرف مقابل دیدم، موضوع فعلاً مسئله هسته‌ای است و اینکه ایران بمب اتمی نداشته باشد. این چیزی که تا به اینجای کار شنیده‌ایم.
معلوم نیست بعداً در آن مذاکرات مطالب دیگر مطرح شود یا نه. بالاخره فقط این دو طرف دخیل نیستند. بازیگران بیرونی هم دخالت دارند. اما اگر چنین باشد که موضوع، مسئله هسته‌ای است، این فصل مشترکی است که بر سر آن بین ما و آمریکا می‌شود به تفاهم رسید. به خاطر اینکه سلاح هسته‌ای خط قرمز ما هم هست. هم مسئله فتوا هست و هم گزارش‌هایی که سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا سال‌هاست می‌دهند، می‌گویند هیچ نشانه‌ای مشاهده نکرده‌اند که ایران به سمت بمب اتمی برود.
مسئله غنی‌سازی در حد 60 درصد است؛ ذخایر سوختی که تهیه کرده‌ایم؛ میزان و نوع سانتریفیوژهایی که داریم استفاده می‌کنیم و تعداد سویی که داریم تولید می‌کنیم: زمان برجام 19 هزار یا 20 هزار داشتیم که الان آن‌طور که من شنیده‌ام به بیش از 100 هزار رسیده و ظرفیت افزایش هم وجود دارد. این‌ها آورده‌های ماست که دست ما پر باشد و مذاکره کنیم تا در مقابل عقب‌نشینی از هر کدام از آن‌ها و بازگشت به آنچه آن‌ها می‌خواهند، بحث کنیم، نه به این تعبیر که امتیاز بگیریم، برای اینکه بتوانیم مطالبات خود را دنبال کنیم.
از این طرف مطالبات ما از طرف مقابل، آن‌طور که ما شنیده‌ایم، مسئله لغو تحریم‌هاست. دو نوع تحریم داریم. یکی تحریم‌هایی که ناشی از مسائل اتمی ما بوده و دیگری تحریم‌های اولیه که از زمان اشغال لانه جاسوسی شروع شد. من نمی‌دانم برنامه طرف ایران چیست و چه مطالباتی را می‌خواهد مطرح کند. نکته مهم این است که بستر مذاکره آماده و فضای روانی برای توافق در دو طرف ایجاد شده است. در هر دو طرف هم تندروهایی وجود دارند، ولی فعلاً غلبه با افراد و جریان‌هایی است که خواهان توافق هستند.
آن طرف خود آقای ترامپ در صدر است که ویتکاف را به‌عنوان مذاکره‌کننده تعیین کرده و نه روبیو یا والتز یا امثال این‌ها. این نشان می‌دهد او توافق می‌خواهد. این طرف هم تصمیم راهبردی نظام در کار است. تصمیم این بوده که به‌‌رغم ملاحظاتی که داشتیم، به نامه ترامپ پاسخ داده شود و ایران هم وارد مذاکره شود. بله، می‌گویند مذاکره غیرمستقیم است ولی در نهایت هم مستقیم شد و خواهد شد.
نکته مجهول و مغفول قضیه، مذاکره‌کنندگان هستند. خوشبختانه پرونده به وزارت خارجه سپرده شده، این بسیار پیشرفت خوبی است؛ اما آیا وزارت خارجه توانایی و کارشناسی لازم برای این کار را دارد؟ من مقداری در این تردید می‌کنم. پیشنهادم این است که از همه ظرفیت‌های کشور، به دور از هر گونه حب‌وبغضی استفاده کنیم. مسئله ملی است. مهم‌ترین پرونده‌ای است که نظام با آن روبه‌روست. مهم‌ترین چالش کشور برای چند ماه آینده است.
حتی می‌تواند سرنوشت خیلی از مسائل را در ایران رقم بزند. اگر از این ظرفیت‌ها استفاده شود، امیدواری زیادی دارم که بتوانیم به تفاهم بسیار خوبی با آمریکا برسیم. نکته بعدی که عامل نگرانی است، مسئله تندروهای دو طرف است و نیز بازیگرانی به جز این دو طرف. کشورهایی هستند که واقعاً، حتی نه‌فقط رابطه بین ایران و آمریکا، بلکه تفاهم ایران و آمریکا، نزدیکی‌شان و رفع سوءتفاهم‌ها بین این دو را به ضرر خودشان می‌بینند. باید مواظب این‌ها هم باشیم.
3 مشخص است برای بعضی کشورها، بهبود رابطه ایران و آمریکا و حل مشکلات ضرر و زیان است و نمی‌خواهند چنین شود. اسرائیل در رأس این‌هاست. برایش خط قرمز است. تمام تلاشش این است که آمریکا را به جنگ با ایران بکشاند. روابط ایران را با آمریکا هر چه بیشتر بحرانی کنند. ترامپ را وادار کنند دست به کاری شبیه همانی بزند که در مورد مرحوم شهید سلیمانی زد.
ترامپ تابه‌حال مقاومت کرده است و نشان داده که نسبت به دور قبل خیلی عاقلانه‌تر پیش می‌رود؛ البته این «عاقلانه‌تر» که می‌گوییم، به خاطر این است که در آمریکا هم اتفاقاتی افتاده است. ترامپ این بار خودش را بر نظام سیاسی آمریکا تحمیل کرده است. توانسته تمام اعضای حزب جمهوری‌خواه را در دست بگیرد. آدم‌های تندرو جمهوری‌خواه، اگرچه در کابینه هستند، اما قدرت ایفای نقش را ندارند؛ به خاطر - نمی‌گویم کاریزما بلکه می‌گویم - اقتداری که ترامپ در آن‌جا دارد. سه تا از ارکان اصلی نظام سیاسی آمریکا در دست ترامپ است.
هم مجلس نمایندگان و سنا، هم قوه قضائیه و هم قوه مجریه در دست ترامپ است. این‌ها مانع می‌شود که اسرائیل بتواند نقش‌آفرینی خودش را بکند. کاری که ترامپ با نتانیاهو کرد نشان داد که اراده قاهره‌اش بر حصول توافق با ایران است؛ در عین حال به نظر من هنوز نباید از این عنصر خبیث و بی‌رگ و پرکینه‌ای مثل نتانیاهو یا از ارکان نظامی و سیاسی و امنیتی اسرائیل غافل بود. مسئله دوم اینکه در اطرافمان کشورهایی داریم که بهبود روابط ایران با آمریکا را برای خودشان ضرر می‌دانند؛ چون ایرانی که با آمریکا در رویارویی و عدم تفاهم است، لاجرم باید به قدرت‌های دیگر تکیه کند و به سمت آن‌ها برود.
اگر آمریکا بتواند با ایران به تفاهم برسد، میزان وابستگی و تکیه ایران به آن کشورها کم خواهد شد. به نظر من آن‌ها واقعاً احساس نگرانی می‌کنند. من تعجب کردم که در این شرایط، مجلس دومای روسیه بلافاصله توافقی را که استراتژیک خوانده می‌شود را تصویب کرد؛ درحالی‌که روسیه هیچ‌وقت و در هیچ دوره‌ای از تاریخ، نگاهش به ایران استراتژیک نبوده و نیست و نخواهد بود.
روابط عادی و خوب بین دو کشور همسایه بسیار مهم است. هم برای ایران و هم برای روسیه. روسیه را نمی‌شود از سیاست ایران کنار زد چون همسایه است و همسایه هم یک «لاجرم» است، بنابراین رابطه خوب با روسیه حتماً مدنظر همه ارکان کشور است؛ منتهی وابستگی‌ای که مانع شود ایران مشکلاتش را با غرب، چه آمریکا چه اروپا، حل کند، این به نظر من سیاست درستی نیست. باید از این لاک بیرون بیاییم و به سمت بهبود روابط با آمریکا، حل مشکلات با آمریکا و نیز بهبود روابط با اروپا برویم.
بازار
روح الله نخعی