بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
در پیش بودن جلسه اول گفت‌وگوی غیرمستقیم ایران و عمان، باعث ارائه تحلیل‌ و نظرات مختلفی شده است. از جمله اینکه چه تجربیاتی از ادوار مختلف مذاکراتی در دست ایران وجود دارد و چه موانعی در این مسیر از سوی عوامل داخلی و خارجی ایجاد خواهد شد. دو سیاستمدار ارشد با دو نگاه متفاوت سیاسی طی دو روز گذشته تجربیات خود در خصوص موضوع مذاکره با آمریکا را بازخوانی کردند.
محمد مخبر، دستیار مقام رهبری و معاون اول دولت سیزدهم روز گذشته در بخشی از صحبت‌های خود در دیدار نوروزی کارگزاران دولت سابق با خانواده رئیس‌جمهور فقید به موضوع مذاکرات پرداخت. حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران در دوره‌های یازدهم و دوازدهم نیز در جریان دیدار نوروزی خود با جمعی از وزرا و مدیران دولت‌های خود و فعالان سیاسی و رسانه‌ای چند نکته را تشریح کرد. با توجه به اینکه مذاکرات فعلی در شرایطی متفاوت و با رئیس‌جمهوری متفاوت انجام خواهد شد، بازخوانی تجربیات پیشین اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
بازار
مخبر: دو بار تا پای امضای توافق رفتیم
محمد مخبر، معاون اول سابق رئیس‌جمهور دولت سیزدهم، ضمن یادآوری این نکته که اگر تضاد وجود داشته باشد، با برخی اقدامات می‌شود این تضاد را مدیریت کرد، تاکید داشت که اگر دو تفکر با یکدیگر تناقض داشته باشند، قابل حل نیست. چون بودِ یکی به معنای نبود دیگری است. مخبر ادامه داد: «مسائل بین‌المللی ما نیز همین‌طور است. ما تناقض ماهوی داریم. آن‌هایی که فکر می‌کنند با مذاکره و این‌ها [مشکلات حل می‌شود] البته من مخالف مذاکره نیستم. در دوره شهید رئیسی، بیشترین وقت را ایشان برای مذاکره گذاشت. دو بار تا امضا رفتیم. در شهریور 1401 تا مرحله امضا رفتیم. پیش از شهادت شهید رئیسی هم به این نقطه رسیدیم. اما اسرائیلی‌ها نگذاشتند توافق شود.»
روحانی: حداقل 4 کارت داریم
حسن روحانی، رئیس‌جمهور پیشین کشورمان با یادآوری اقدام ترامپ از توافق چندجانبه برجام و تاکید تهدیدهای اخیر او مبنی بر اینکه اگر مذاکره موفق نباشد، از قدرت نظامی استفاده می‌کند، گفت: «اشتباه ترامپ در این است که فکر می‌کند روی میز ایران کارتی وجود ندارد. درحالی‌که کارت آمریکا بسیار محدود است. یک کارت فشار اقتصادی بود که آن را مصرف کرده است و فعلاً یک کارت بیشتر روی میز ندارد. درحالی‌که برخلاف تصور آمریکا، ایران حداقل 4 کارت مهم روی میز دارد که در زمان مناسب می‌شود آن‌ها را توضیح داد.
موافقت مسئولین جمهوری اسلامی ایران با انجام مذاکره قدم مهمی بود برای اینکه در منطقه صلح و آرامش برقرار شود. ما نباید بگذاریم نتانیاهو موفق شود. به نظر شخص من آمریکا و حتی ترامپ دنبال جنگ در منطقه نیستند. آن کسی که دنبال جنگ در منطقه است، نتانیاهو است و اوست که مرتب آمریکا را تحریک می‌کند. امروز باید نتانیاهو را شکست دهیم و نگذاریم او به اهداف شوم خود برسد.»
او با بیان اینکه شرایط مذاکره که مستقیم باشد یا غیرمستقیم به شرایط سیاسی و نقشه طرف مقابل بستگی دارد، اظهار داشت: «من با تجربه خودم همواره دیده‌ام مذاکراتی مفیدتر است که مستقیم باشد. اصل هم بر مذاکره مستقیم است.» وی افزود: «زمانی ممکن است شرایطی باشد که با طرف بخواهیم مذاکره غیرمستقیم داشته باشیم اما مذاکرات مستقیم معمولاً می‌تواند مفیدتر باشد. در بعضی از شرایط اگر بخواهیم به مسائل راهبردی و مهم دست پیدا کنیم، هرچه سطح مذاکره بالاتر باشد، مفیدتر است و گاهی ضروری است که در بالاترین سطح سیاسی مذاکره انجام شود.»
روحانی با اشاره به گفت‌وگوی تلفنی خود با باراک اوباما، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا گفت: «در مهر 92 که به نیویورک رفتم اصرار آقای اوباما بر مذاکره بود. قبل از حرکت من از تهران آقای اوباما سه بار از طریق نمایندگی ایران در نیویورک پیغام داده بود که من مایلم با رئیس‌جمهور ایران که به نیویورک می‌آید مذاکره کنم. من این موضوع را خدمت مقام معظم رهبری مطرح کردم. ایشان موافق نبودند. در این زمینه خیلی با هم صحبت کردیم که مصلحت ما هست یا نه، مذاکره بکنیم یا نکنیم؟ تا اینکه در نهایت پیشنهادی دادم که ایشان پذیرفتند.
من گفتم اگر اوباما شرایط مرا بپذیرد، من مذاکره می‌کنم و ایشان این را رد نکردند و گفتند این شرایطی که شما می‌گویید بعید است طرف مقابل قبول کند. مذاکره عملاً انجام نگرفت اما در لحظات آخری که ما در نیویورک بودیم به تماس تلفنی آقای اوباما به دلایلی پاسخ دادم که اگر لازم باشد دلایلش را زمانی توضیح می‌دهم. آن مذاکره کوتاه بود، یک ربع تا بیست دقیقه بیشتر طول نکشید اما در آن مذاکره کوتاه 5 مسئله مهم مطرح شد.
در دو مسئله ما با هم توافق کردیم و در سه مسئله بنا شد بعداً درباره آن‌ها صحبت کنیم. این تماس توانست فضا را تلطیف کند. از آن طرف هم مذاکرات مستقیم وزرای خارجه توانست راه را باز کند. زحماتی که آقای ظریف و تیم همراه‌شان کشیدند در طول این مدت، اگر بنا بود مذاکرات غیرمستقیم باشد، نه در دو سال که شاید در 20 سال هم به توافق نمی‌رسیدیم.»