بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - فرهیختگان /متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
محمد رضایتی| عصر روز گذشته علی لاریجانی در نشستی که برای بزرگداشت رسول جعفریان برگزار شده بود؛ در خلال صحبت‌هایش که از جنس فرهنگ و جامعه بود، ناگهان گریزی به سیاست زد و مسئله «وفاق» که از سوی دولت پیگیری می‌شود را مورد نقد قرار داد و گفت: «وفاق با این قیمت دلار و گرانی بی‌معنی است.»
او در این نشست با اشاره به اینکه «امروز مشکلات گرانی و قیمت ارز وجود دارد» گفت: «در این شرایط اما ناگهان مسئله وفاق مطرح می‌شود که این ارتباط با زندگی مردم ندارد و خیلی ملموس نیست.» او در ادامه کارآمدی دولت را هم زیرسؤال برد و گفت: «دولت باید کارآمد باشد به این معنی که دولت از هر صنف، افراد کارآمد را انتخاب کند.»
اینکه علی لاریجانی ناگهان تیغ نقد خود را به سمت شعار اصلی دولت می‌برد را از چند زاویه می‌توان نگریست. علی لاریجانی قصد دارد با دولت پزشکیان، رئیس مجلس، محمدجواد ظریف و البته خودش هم‌زمان مرزبندی کند.

1. علی لاریجانی و مرزبندی با دولت: پیش‌تر گفته بودیم «شعار وفاق» که دولت پزشکیان آن را برای راهبری امور انتخاب کرده در خطر جوان‌مرگی است؛ چراکه این شعار نمی‌تواند به عنوان کلان‌ایده دولت، قدرت پیش‌برندگی داشته باشد. اولاً قوه مجریه به عنوان نهادی که از دل چالش‌ها و منازعات سیاسی ذیل انتخابات سر برمی‌آورد، نمی‌تواند در روز تصدی امور و فردای چالش‌های انتخاباتی، مسئله وفاق را به عنوان راهی برای حل‌وفصل اختلافات گذشته پیش ببرد و در درون حامیان خود که با گروه‌های رقیب رقابت کرده‌اند با مشکلاتی مواجه خواهد شد و اساساً نهاد‌های رقابت‌پذیر نمی‌توانند ظرفیتی برای وفاق ایجاد کنند. وفاق در نهایت می‌توانست به عنوان یک شعار که نگاه رئیس‌جمهور به سیاست داخلی را توضیح می‌دهد، مفاهیمی را نمایندگی کند اما به عنوان یک «گفتمان» خیر.
حالا که چند ماهی از استقرار دولت گذشته نتایج این فقر گفتمانی هم خود را در گروه حامیان دولت - در قالب مخالفت با برخی انتصاب‌ها - نشان داده و هم برخی چهره‌های سیاسی با سخنان خود وفاق پزشکیان را نقد می‌کنند. علی لاریجانی یکی از همین چهره‌هاست که سعی دارد در روز‌هایی که موقعیت اجتماعی دولت با داغ شدن دلار هشتادوچند هزارتومانی و خاموشی‌های ناشی از ناترازی انرژی رو به افول است، جایگاه خود را ارتقا دهد و در موقعیت منتقد دولت تثبیت کند.
2. علی لاریجانی و مرزبندی با محمدباقر قالیباف: هم‌زمان با روی کار آمدن دولت چهاردهم، محمدباقر قالیباف رقیب انتخاباتی پزشکیان این بار تلاش کرد در قامت رئیس مجلس، حداکثرِ همکاری با رئیس‌جمهور منتخب را به نمایش بگذارد. این موضوع در ماجرای رأی اعتماد کامل به کابینه پیشنهادی دولت خود را نشان می‌داد؛ اما رفته‌رفته رئیس مجلس نیز تلاش کرد در موضوعاتی مرزبندی خود با دولت را علنی کند. اما اینکه چقدر توانسته مرزبندی کند، محل سؤال است. حالا دولت پزشکیان با طیفی از منتقدان روبه‌روست که یک‌دستی ندارند. برخی تلاش می‌کنند در هرموضوعی هرچند بی‌ربط با دولت فعلی، خود را در افکار عمومی در جایگاه منتقد پزشکیان بنشانند و برخی نیز همچون رئیس مجلس وضع نامعلومی دارند، علی لاریجانی حالا با اظهارات روز گذشته خود تلاش کرد در طیف دوم منتقدان، با محمدباقر قالیباف نیز مرزبندی واضحی کند و نمادی از منتقد غیر رادیکال باشد. لاریجانی در ادامه بازسازی چهره خود، تلاش دارد تا بذری را که در دمشق و سفر‌هایش در جریان تحولات منطقه ساخته شده بود، حالا در میدان سیاست داخلی درو کند.
3. علی لاریجانی و مرزبندی با محمدجواد ظریف: محمدجواد ظریف، معاون راهبردی مسعود پزشکیان قصد دارد تا در نشستی که امروز با عنوان «برنامه گفت‌وگوی ملی درباره وفاق ملی» برگزار می‌شود، مسیر تئوری‌سازی شعار وفاق را هموار سازد. همانطور که از سوی برخی صاحب‌نظران گفته شده بود شعار وفاق با یک اغتشاش معنایی همراه بوده و است و ظرفیت موج‌سازی برای محیط اجتماعی ندارد. شاید به همین دلیل بود که محمدجواد ظریف در معاونت راهبردی دولت تلاش دارد با گردهم‌آوری اندیشمندان و جامعه‌شناسان سروشکلی گفتمانی به این شعار ببخشد. سخنان روز گذشته لاریجانی درست یک روز پیش از برگزاری این نشست و حمله به شعار وفاق می‌تواند نوعی مرزبندی ظریف با محمدجواد ظریف هم باشد.
4. علی لاریجانی و مرزبندی با خودش: شاید هنگامی که علی لاریجانی شرایط مجلس دوازدهم و دولت چهاردهم را نگاه می‌کند خودش را در آینه روزگار سیاست می‌بیند. روزگاری که او خواسته یا ناخواسته به شراکت سیاسی با دولت روحانی پیوند خورد و بخشی از جامعه علی لاریجانی با حسن روحانی را هم‌سرنوشت پنداشت و تفسیر کرد. شاید او حالا بیشتر به این گزاره توجه می‌کند که مزیت‌های مرزبندی سیاسی بیشتر از شراکت سیاسی با رقباست. از این منظر مرزگذاری دیروز او با دولت، به نوعی مرزبندی با خود لاریجانی هم است.